Kolekcja utworów Kornela Makuszyńskiego dostępna w bibliotece Wolne Lektury stale się powiększa. Dziś udostępniliśmy dla naszych czytelników i czytelniczek powieść Bezgrzeszne lata. Ta pełna humoru i autoironicznego dystansu swoista kronika opowiada o czasach „cielęcego żywota” autora, spędzonych w gimnazjum, malując w perspektywie obraz ówczesnego Lwowa (i pobliskich miasteczek) z jego specyfiką i wybitnymi osobistościami.

Makuszyński kreśli lekkim piórem barwną opowieść, na którą składają się wybrane przygody z lat jego dzieciństwa i początków wieku nastoletniego. Poznajemy zatem autora jako bohaterskiego Indianina, poczatkującego poetę i zakochanego po raz pierwszy (choć nie ostatni — bo romantycznych historii ma on na koncie niemało, a dokładnie sto siedemnaście…) młodzieńca, gotowego oddać życie w pojedynku z najlepszym przyjacielem o ukochaną kobietę. A przede wszystkim spotykamy prawdziwego admiratora opisywanego z niezwykłym znawstwem teatru — największej miłości autora w owym czasie.

Szkolne perypetie pisarza budzą do dziś uśmiech na twarzach czytelników (tak młodszych, jak i starszych), pokazując zarazem, jak bardzo odmienna była edukacja w tamtych latach. Jedno, co z pewnością się nie zmieniło, jak słusznie prorokuje autor, to podpowiadanie — proceder i sztuka, której poświęca on długi rozdział, napisany ze swadą i dogłębną znajomością tematu.

W tle niezwykle zabawnych doli i niedoli młodego Makuszyńskiego i jego kolegów rysuje się lwowski pejzaż kulturalny z przełomu wieków. Na kartach powieści pojawiają się znani literaci, artyści i uczeni — niekiedy jako dorośli już ludzie (jak to się dzieje w przypadku historii związanych z teatrem czy też z pierwszymi publikacjami poczatkującego poety), kiedy indziej jako rówieśnicy i towarzysze zabaw autora.

Kornel Makuszyński prowadzi także subtelną intelektualną grę z czytelnikiem, okraszając wesołe anegdoty licznymi cytatami i zagadkami literackimi, pokazującymi jego erudycję. Dowcipnie prowadzone wątki, wartka akcja i silnie autobiograficzny rys sprawiają, że odbiorca z łatwością zakochuje się Bezgrzesznych latach — książce łączącej wyborny humor z melancholią i tęsknotą za młodością.

Powieść ma jednak również nieco ciemniejszą stronę — trafiają się w niej mniej i bardziej ukryte przejawy antysemityzmu, rasizmu czy mizoginii. Trzeba jednak w tym przypadku wziąć pod uwagę kontekst historyczny, polityczny i społeczno-kulturowy czasów, w których dorastał autor; i ostatecznie czytelnikowi nie pozostaje nic innego, jak wybaczyć pisarzowi „błędy (literackiej) młodości”. Kornel Makuszyński jest dzieckiem swojej epoki, a próby przykładania do jego twórczości współczesnych miar (w szczególności dzisiejszej political correctness) byłyby po prostu anachroniczne.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Joanna Patalas, Aleksandra Sekuła, Elżbieta Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Fundację Wolne Lektury.

21 marca przypada Światowy Dzień Poezji. Z tej okazji na Wolnych Lekturach udostępniliśmy audiobooki dwóch tomów poezji wybitnych polskich poetów – Bolesława Leśmiana i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Łąkę i 1942, 1943, 1944 przeczytał Robert Koszucki. Nagranie zrealizowało Studio nagrań ArtRepublica Rafał Poławski.

Legendy warszawskie to ciekawe świadectwo dawnych wierzeń związanych z Warszawą, historycznymi miejscami i codziennością w mieście spisane przez Artura Oppmana. Pisane prozą lub wierszem podania dotyczące obecnej stolicy Polski, zasłyszane przez autora pod koniec XIX wieku przeczytał dla Wolnych Lektur Daniel Brzeziński.

W tomie znajdują się następujące legendy: Syrena, Kościół Marii Panny, Bazyliszek, Chrystus cudowny u Fary, Zbójcy, Biała Dama i Złota kaczka.

Dofinansowano ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Profesor Hieronimus to pierwsza z dwóch wydanych w roku 1895 tzw. „powieści o szpitalach dla umysłowo chorych” autorstwa Amalie Skram, czołowej reprezentantki przełomu nowoczesnego, naturalistycznego i zaangażowanego społecznie prądu w literaturze i sztuce skandynawskiej. Wraz ze swoją kontynuacją, U Świętego Jerzego (norw. På St. Jørgen), Profesor Hieronimus stanowi głośny literacki protest przeciwko nadużyciom wobec kobiet w kontrolowanych przez mężczyzn szpitalach psychiatrycznych. Powieść nie była dotychczas tłumaczona na język polski, dlatego podjęliśmy się tego zadania w ramach projektu  „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Autorką przekładu jest Katarzyna Tunkiel.

Dziejba leśna to ostatni tom poezji Bolesława Leśmiana. Pośmiertnie zebrany i wydany przez Alfreda Toma z rozproszonych źródeł oraz rękopisów w 1938 roku. Zawiera zarówno ostatnie dzieła autora, jak i te starsze, wcześniej niepublikowane. Od dziś dostępny jest audiobook z wierszami z tego tomu w interpretacji Roberta Koszuckiego.

Dofinansowano ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Arthur Conan Doyle zabiera czytelników w podróż do Szkocji za czasów wojen napoleońskich, kiedy to nad Europą zbierają się ciemne chmury… Powieść Groźny cień dla czytelników i czytelniczek Wolnych Lektur przeczytał Robert Koszucki.

Czym jest tytułowy groźny cień i skąd nadciąga?

Kiedy pada hasło: literatura skandynawska, natychmiast przychodzą na myśl albo niezwykłe książki dla dzieci, takie jak te o muminkach, cudne opowieści Astrid Lindgren i baśnie Andersena, albo mrożące krew w żyłach, mroczne i pełne napięcia kryminały. Jedne i drugie nie pozwalają się od siebie oderwać. Ale w literaturze skandynawskiej można znaleźć o wiele więcej! Powieści psychologiczne o skomplikowanych, głęboko ludzkich bohaterach, rozbudowane fabuły dotyczące uniwersalnych problemów — słowem: książki, przy których nie sposób się nudzić.

Na Wolnych Lekturach dostępnych jest już pięć zupełnie nowych propozycji skandynawskich. W ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Nowe przekłady literatury skandynawskiej” publikujemy powieści, opowiadania i dramaty, które nigdy wcześniej nie były tłumaczone na język polski, oraz jeden utwór z niepełnym przekładem, powstałym w 1910 roku. Wśród autorek znajdują się zarówno uznane noblistki, jak i twórczynie mniej znane w Polsce, a ich dzieła dotykają ważnych kwestii związanych z emancypacją kobiet, ich prawem do samostanowienia, równouprawnieniem, a także krytyką społeczeństwa konsumpcyjnego. Utwory te poruszają tematy takie jak łączenie życia zawodowego z prywatnym, seksualność kobiet (również nieheteronormatywnych), znaczenie wspólnoty doświadczeń w kształtowaniu życia kobiet, a także kwestie zdrowia psychicznego.

Przed nami pierwsze targi książki w tym roku! Od 7 do 9 marca będziemy na Poznańskich Targach Książki – spotkać nas będzie można w pawilonie 8A na stoisku 63. Na naszym stoisku będzie można wziąć udział w pierwszym konkursie poetyckim w tym roku organizowanym przez Wolne Lektury. Do wygrania będą czytniki firmy InkBOOK.

Granica Zofii Nałkowskiej to klasyczna pozycja polskiej literatury międzywojennej, wydana po raz pierwszy w roku 1935 i w grudniu tego samego roku uhonorowana Państwową Nagrodą Literacką. Twórczość pisarki przeszła 1 stycznia 2025 roku do domeny publicznej i dlatego dziś na Wolnych Lekturach mogliśmy udostępnić tę powieść. Książka znajduje się na liście lektur uzupełniających dla liceów i techników.

Marzenie o Oriencie (Drömmen om Österlandet) to powieść szwedzkiej pisarki, Sophie Elkan, opublikowana w 1901 r. Inspiracją dla tego dzieła była podróż autorki, wspólnie z jej przyjaciółką Selmą Lagerlöf, na Wschód. Książka nie była dotychczas przetłumaczona na język polski, więc postanowiliśmy podjąć się przekładu w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Autorką pierwszego polskiego tłumaczenia tej powieści jest Justyna Czechowska.

Książka opowiada o niemożliwej miłości pomiędzy ludźmi, wywodzącymi się z odmiennych kultur, i o podróżach, które miałyby zbliżyć do siebie parę głównych bohaterów — Egipcjanina Saida i Szwedkę Stinę — dając im szansę na wzajemne poznanie swoich korzeni i przezwyciężenie różnic mentalnych oraz cywilizacyjnych. Czy tej dwójce uda się uciec od stereotypów i zrealizować „marzenie o Oriencie” — tak odmienne dla każdego z nich?