Wydane w roku 1925 wspomnienia poety z biednej galicyjskiej rodziny, stanowią jedyny utwór prozatorski Ferdynanda Kurasia. Książka została dedykowana prezydentowi Stanisławowi Wojciechowskiemu, któremu autor poświęcił ,,skromną tę pracę, niewprawną ręką wieśniaka skreśloną”. Przedmowę napisał Stefan Żeromski. Przez ciernie żywota to kolejne wspomnienia chłopskie udostępnione w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

W związku z 80. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim, przypadającą na 19 kwietnia 2023 roku, udostępniliśmy na Wolnych Lekturach wiersze poetek – kobiet i dziewczynek – które pisały poetyckie świadectwa losu ludności żydowskiej pod nazistowską okupacją. Dostępne są one na Wolnych Lekturach w kolekcji „Poetki Zagłady”. Dziś, w rocznicę wysadzenia Wielkiej Synagogi w Warszawie, udostępniamy te wiersze do wysłuchania w interpretacji Joanny Niemirskiej. Wysadzenie Synagogi 16 maja 1943 przez Jürgena Stroopa było ostatnim aktem niszczenia przez Niemców getta żydowskiego w Warszawie.

W kolekcji udostępniliśmy dziś również nowy wiersz – Samobójstwo Wandy Sieradzkiej, poetki, autorki tekstów piosenek i scenariuszy telewizyjnych, dziennikarki, tłumaczki. Poetka zmarła w 2008 roku, a wiersz udostępniliśmy na Licencji Wolnej Sztuki za zgodą rodziny.

Od dziś na Wolnych Lekturach dostępna jest nowa propozycja dla osób wspierających nas darowiznami – Hordubal Karela Čapka. Książka przez najbliższe 90 dni będzie dostępna jedynie dla osób wspierających darowiznami Wolne Lektury. Zapraszamy do lektury! Aby dołączyć do tego grona i zyskać dostęp do specjalnie przygotowywanych prapremier, należy wesprzeć bibliotekę dowolną kwotą, używając tego formularza.

Bolesław Leśmian, zafascynowany kulturą Wschodu, spisał historię o Ali-babie i czterdziestu zbójcach, którą znajdziecie w tomie Klechdy sezamowe. To zbiór inspirowany tematyką orientalną, opowiada historie zwykłych ludzi, możnych władców oraz nadprzyrodzonych istot. Leśmian porusza ważne tematy jak szczęście, bogactwo, marzenia, honor i miłość, ale ubiera je w barwne szaty opowieści pełnych przygód i magii. Zbiór został wydany w 1913 roku. Od dziś baśń Ali-baba i czterdziestu zbójców dostępna jest na Wolnych Lekturach w formie audiobooka, dzięki współpracy z Andrzejem Petelskim.

W cyklu obrazków z życia epoki zatytułowanych Widma moich współczesnych Stanisław Brzozowski w sposób krytyczny podejmuje wątki nurtujące pokolenie Młodej Polski, aktualne jednak (w nieco innej szacie) również dziś; to m.in. lęk przed mechanizacją i automatyzacją, destrukcyjne oddziaływanie kultury miasta, nierówności społeczne, specyfika tożsamości narodowej Polaków. Myśl Brzozowskiego została tu zaprezentowana w szacie beletrystycznej, bardziej przystępnie niż choćby w Legendzie Młodej Polski, a przy tym okraszona niezrównanym, wielowymiarowym dowcipem.

„Każdego z nas ciągnie myśl w świat szeroki. — Świat! Pomyśleć tylko. Nieznana przestrzeń przed nami. Kraje i ludzie, o których się słyszało w szkołach i czyta się codziennie w gazetach”.

Co robi mężczyzna po czterdziestce, kiedy chce przeżyć drugą młodość? Kupuje harleya! Kupuje motor i wyrusza w rajd po szosach Europy. Harley-Davidson to uznana marka jednośladów o potężnych silnikach, którą doceniono już w Polsce międzywojennej: w takie maszyny wyposażono Policję Państwową oraz Wojsko Polskie. Reportaż z tej podróży został spisany przez Jana Masońskiego i opublikowany pod tytułem Na szlaku Warszawa-Afryka-Warszawa, który udostępniliśmy w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Na Wolnych Lekturach od dziś dostępne jest kolejne opowiadane angielskiego pisarza, Oscara Wilde’a. Tym razem zabieramy czytelników w podróż do dziewiętnastowiecznej Anglii. Historię Ducha z zamku Canterville możecie przeczytać lub posłuchać. Audiobook nagrała dla Wolnych Lektur Jan Staszczyk.

W 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim publikujemy pierwszą część kolekcji „Poetki Zagłady”. Składa się na nią 12 wierszy poetek i amatorek w różnym wieku, dających zróżnicowane i przejmujące świadectwo losu ludności żydowskiej pod nazistowską okupacją – świadectwo osobistego doświadczenia, codziennych czynności i uczuć, które były ich udziałem w czasie, gdy wokół zaciskał się krąg śmierci.

W gettach, obozach, kryjówkach, po aryjskiej stronie – kobiety i dziewczynki pisały poetyckie świadectwa losu ludności żydowskiej pod nazistowską okupacją. Są to wierszowane świadectwa osobistego doświadczenia, codziennych czynności i uczuć, które budziła w nich otaczająca rzeczywistość, gdy wokół zaciskał się krąg śmierci. Przez te obrazy przebija też troska wobec losów innych towarzyszek i towarzyszy, podążających w pochodzie ku Zagładzie.

Są to utwory Henryki Łazowertówy Ballada o paczce i Mały szmugler, Heli Blumengraber Do profesorów i Mojej matce!, Poli Braun Przeprowadzka, List do Warszawy, Żyd, Wytwórnia blondynek, Powszedni dzień, Curik a hejm i Matka oraz wierszyk-śpiewanka, którego autorka podała tylko swoje imię i wiek (Elżunia, 9 lat).

Poddaństwo kobiet to jedna z najważniejszych w historii rozpraw na rzecz równego traktowania kobiet. Opublikowana przez angielskiego myśliciela, Johna Stuarta Milla, w roku 1869 książka wywołała burzliwą debatę, dostarczyła ruchowi emancypacyjnemu celnej, uporządkowanej argumentacji, z której wynikały konkretne postulaty: przyznania kobietom praw wyborczych, równego dostępu do nauki, zawodów i urzędów, oparcia prawodawstwa dotyczącego małżeństwa i rodziny na zasadzie równości.

Zapraszamy na spotkanie z Bożeną Keff o żydowskich poetkach z gett i obozów w związku z nową publikacją. Wiersze przeczyta Joanna Niemirska.

W 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim chcemy opublikować zebrane wiersze żydowskich poetek – ofiar Zagłady. Trwa zbiórka na ten cel —> szczegóły poniżej. Od najmłodszej dziewięcioletniej autorki czterowiersza – kołysanki, przez nastolatki i dwudziestolatki, które dopiero zaczynały tworzyć, po uznane przedwojenne poetki — dziewczynki i kobiety na bieżąco dawały świadectwo losów ludności żydowskiej pod nazistowską okupacją. Ich twórczość jest dziś jednak praktycznie nieznana.

Gościnią spotkania w Centrum Społeczności Żydowskiej w Warszawie (ul. Chmilena 9a) będzie Bożena Keff – poetka, eseistka, badaczka literatury, wykładowczyni filozofii i etyki, krytyczka filmowa, tłumaczka, publicystka, działaczka społeczna, feministka. Opublikowała m.in.antologię pt. „Tango łez śpiewajcie muzy” – unikatowy wybór wierszy tworzonych w gettach, obozach, w kryjówkach, w leśnych bunkrach, które od zakończenia wojny leżały w zbiorach archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Porozmawiamy o tym, czy opowieść o Zagładzie została zdominowana przez „polskie oko” patrzące na getta z drugiej strony muru. I czy dzięki poezji m.in. Elżuni, Poli Braun, Heli Blumengraber i Henryki Łazowertówny możemy usłyszeć inną, bo żydowską opowieść? A co wnosi do naszej wiedzy wprowadzenie głosu kobiet i ich perspektywy?

Joanna Niemirska, aktorka teatralna i filmowa, przeczyta wybrane przez siebie wiersze z kolekcji.

Spotkanie poprowadzi Maria Świetlik z fundacji Wolnej Lektury, redaktorka kolekcji.

Publikacje chcemy udostępnić dzięki społecznościowej zbiórce — zachęcamy do włączenia się drobną wpłatą w to upamiętnienie: https://wolnelektury.pl/wesprzyj/teraz/kolekcja-zydowska-80-rocznica-powstania/

Można także wpłacić bezpośrednio na konto:
Fundacja Nowoczesna Polska, ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa
Nr konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
Wpłaty w USD: PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385
Wpłaty w EUR: PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374; SWIFT: WBKPPLPP
Tytuł przelewu: Darowizna na Wolne Lektury – Poetki Zagłady

W kolekcji opublikujemy co najmniej 30 wierszy jako ebooki, dodamy do nich przypisy, ułatwiające zrozumienie odniesień historycznych młodszym czytelniczkom i czytelnikom, przygotujemy biogramy autorek. Nagramy również część wierszy (lub wszystkie — w zależności od sukcesu zbiórki) i opublikujemy jako audiobooki, dzięki czemu będą dostępne dla osób niewidomych i słabowidzących, a także z dysleksją i dysfunkcjami czytania, wynikającymi z zaburzeń uwagi (w tym ADHD).

Wszystkie utwory zostaną opublikowane na wolnej licencji, dzięki czemu każdy będzie mógł z nich korzystać na różne sposoby, np. w trakcie zajęć lekcyjnych, projektów artystycznych. Do kolekcji dodamy wybrane wiersze Zuzanny Ginczanki spośród już wcześniej opublikowanych na Wolnych Lekturach.