Kronikę polską Anonima zwanego Gallem uważa się za pierwsze dzieło piśmiennictwa polskiego, choć spisana była po łacinie (jak zazwyczaj początki literatur narodowych europejskich) i przez cudzoziemca. Pisał on jednak w Polsce, zachęcony do podjęcia dzieła przez Polaków (przede wszystkim kanclerza księcia Bolesława Krzywoustego) i opierając się na informacjach zebranych na miejscu, a treść utworu opiewa dzieje królów i książąt polskich, oddając stan wiedzy i światopogląd ówczesnej wykształconej elity skupionej wokół dworu władcy. Tekst w tłumaczeniu Zygmunta Komarnickiego od dzisiaj dostępny jest na Wolnych Lekturach w kolekcji Podróż do rzeczywistości.

Dzieło stanowi ważne źródło pisane polskich legend: o Popielu i o Piaście; zawiera także szczegóły funkcjonujące zapewne w tradycji ustnej, np. opowieść o ślepocie, na którą cierpiał w dziecięctwie Mieszko I. Podaje też opis panowania Bolesława Chrobrego, zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku i wyprawy kijowskiej. Wśród fragmentów, do których najczęściej się odwoływano, należy również obrona Głogowa. Tekst stanowił źródło dla późniejszych kronik Mistrza Wincentego Kadłubka i Jana Długosza i jest wykorzystywany w edukacji z zakresu historii oraz języka polskiego w szkołach.

Zapisana w początkach XII w. Kronika Anonima zwanego Gallem to artystycznie przemyślany utwór narracyjny. Zwraca uwagę regularność budowy poszczególnych ksiąg oraz kompozycja dzieła, które jako całość poświęcone jest przedstawieniu dziejów Bolesława Krzywoustego, a historia jego przodków — dynastii Piastów — stanowi obszerny wstęp do właściwego tematu. Dlatego właśnie Księga pierwsza rozpoczyna się od wiersza o cudownych okolicznościach narodzin bohatera kroniki (ofiarowanie świętemu Idziemu) i ten sam motyw, zapisany prozą, zamyka tę księgę. Księga wtóra przedstawia młode lata Krzywoustego do czasu, gdy został niepodzielnym władcą państwa po wygnaniu starszego brata Zbigniewa. Księga trzecia obejmuje lata 1109–1113 i opowiada o najważniejszych wypadkach w żywocie Bolesława, a mianowicie o zwycięskim odparciu najazdu niemieckiego (obrona Głogowa), o jego zaczepnych walkach na terenie Czech i bitwie pod Trutiną (1110) oraz o definitywnym wydarciu Pomorzanom Nakła, co zostało przedstawione jako triumfalne ukoronowanie wieloletnich wojen granicznych na północy państwa i uzyskanie wolnego dostępu państwa polskiego do morza.

Tekst opracowały Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Aleksandra Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. 

Partner projektu