Kronikę polską Anonima zwanego Gallem uważa się za pierwsze dzieło piśmiennictwa polskiego, choć spisana była po łacinie (jak zazwyczaj początki literatur narodowych europejskich) i przez cudzoziemca. Pisał on jednak w Polsce, zachęcony do podjęcia dzieła przez Polaków (przede wszystkim kanclerza księcia Bolesława Krzywoustego) i opierając się na informacjach zebranych na miejscu, a treść utworu opiewa dzieje królów i książąt polskich, oddając stan wiedzy i światopogląd ówczesnej wykształconej elity skupionej wokół dworu władcy. Tekst w tłumaczeniu Zygmunta Komarnickiego od dzisiaj dostępny jest na Wolnych Lekturach w kolekcji Podróż do rzeczywistości.

Dzieło stanowi ważne źródło pisane polskich legend: o Popielu i o Piaście; zawiera także szczegóły funkcjonujące zapewne w tradycji ustnej, np. opowieść o ślepocie, na którą cierpiał w dziecięctwie Mieszko I. Podaje też opis panowania Bolesława Chrobrego, zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku i wyprawy kijowskiej. Wśród fragmentów, do których najczęściej się odwoływano, należy również obrona Głogowa. Tekst stanowił źródło dla późniejszych kronik Mistrza Wincentego Kadłubka i Jana Długosza i jest wykorzystywany w edukacji z zakresu historii oraz języka polskiego w szkołach.

Zapisana w początkach XII w. Kronika Anonima zwanego Gallem to artystycznie przemyślany utwór narracyjny. Zwraca uwagę regularność budowy poszczególnych ksiąg oraz kompozycja dzieła, które jako całość poświęcone jest przedstawieniu dziejów Bolesława Krzywoustego, a historia jego przodków — dynastii Piastów — stanowi obszerny wstęp do właściwego tematu. Dlatego właśnie Księga pierwsza rozpoczyna się od wiersza o cudownych okolicznościach narodzin bohatera kroniki (ofiarowanie świętemu Idziemu) i ten sam motyw, zapisany prozą, zamyka tę księgę. Księga wtóra przedstawia młode lata Krzywoustego do czasu, gdy został niepodzielnym władcą państwa po wygnaniu starszego brata Zbigniewa. Księga trzecia obejmuje lata 1109–1113 i opowiada o najważniejszych wypadkach w żywocie Bolesława, a mianowicie o zwycięskim odparciu najazdu niemieckiego (obrona Głogowa), o jego zaczepnych walkach na terenie Czech i bitwie pod Trutiną (1110) oraz o definitywnym wydarciu Pomorzanom Nakła, co zostało przedstawione jako triumfalne ukoronowanie wieloletnich wojen granicznych na północy państwa i uzyskanie wolnego dostępu państwa polskiego do morza.

Tekst opracowały Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Aleksandra Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. 

Partner projektu

„Jest to znaną od dawna prawdą, że tylko narody mierne i bez rzeczywistego znaczenia w świecie nie mają nieprzyjaciół” — takimi słowami rozpoczyna się Ogólna charakterystyka powstania w 1863 r. autorstwa Agatona Gillera.

Wybuch powstania styczniowego w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku to największy polski zryw o charakterze narodowowyzwoleńczym. Giller w swym opracowaniu przedstawia syntetyczną analizę przyczynowo-skutkową podjętej przez Polaków próby wyswobodzenia się spod jarzma Rosji. Utwór został napisany z perspektywy czynnego uczestnika, a nie tylko biernego obserwatora. Wydano go w 1888 roku we Lwowie, w dwudziestą piątą rocznicę tytułowego wydarzenia, już po śmierci autora. Tekst od dziś dostępny jest w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Tajemnica Marii Rogêt to drugie — po Zabójstwie przy rue Morgue — z opowiadań Edgara Allana Poego, w których anonimowy narrator przedstawia najbardziej spektakularne analizy spraw kryminalnych przeprowadzone przez swojego przyjaciela C. Auguste’a Dupina. Od dziś jest ono dostępne do słuchania. Czyta Jan Staszczyk.

Opowieść o królu Arturze, o szczególnych okolicznościach jego narodzin, o jego niezwykłym mieczu Ekskaliburze, o żonie Artura, Ginewrze, o doradcy Artura, czarnoksiężniku Merlinie, o zdradzie i ostatniej bitwie króla, zakończonej śmiercią obu rywali, o ostatniej podróży do Avalonu — o tym przeczytacie w książce O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu Uriela Waldo Cutlera. Od dziś dostępny jest audiobook w interpretacji Jana Staszczyka.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez fundację Wolne Lektury.

Dolina trwogi to czwarta i ostatnia powieść Arthura Conana Doyle’a o Sherlocku Holmesie. Książka od dziś dostępna jest na Wolnych Lekturach. Mogliśmy ją udostępnić dzięki środkom przekazanym w ramach 1,5% podatku dla organizacji pożytku publicznego. Dziękujemy wszystkim, którzy wsparli nas w ten sposób.

Słynny detektyw otrzymuje zaszyfrowany list od informatora, członka przestępczej siatki geniusza zła, profesora Moriarty’ego. Mimo braku dołączonego klucza do szyfru Holmesowi i Watsonowi udaje się odczytać wiadomość, która ostrzega o mającym niebawem nastąpić zabójstwie Johna Douglasa, bogatego właściciela dworu w hrabstwie Sussex.

Powieść Suzan Coolidge, tak jak wskazuje jej tytuł — Co Kasia robiła, przedstawia losy dwunastoletniej Kasi Carr. Główna bohaterka jest dziewczynką dzielną, upartą, kreatywną, a przede wszystkim — bardzo ambitną w dążeniu do realizacji swoich celów. W tym ostatnim nie przeszkadzają jej różne — czasem zabawne, czasem smutne — perypetie. Powieść w tłumaczeniu Zofii Grabowskiej od dziś dostępna jest na Wolnych Lekturach.

„Być albo nie być” (jedno z najsławniejszych pytań w historii literatury) streszcza w sobie rozdarcie wewnętrzne tytułowego bohatera utworu Williama Shaspeare’a. Dramat, w którym pada to zdanie, od dziś można posłuchać na Wolnych Lekturach. Hamleta czytają Joanna Niemirska i Robert Koszucki.

Przeminęło z ogniem Noemi Szac-Wajnkranc to pamiętnik z czasów Zagłady, głęboko przejmujący dokument, w którym poprzez jednostkowe losy, opisywane z bliska przez autorkę, ukazuje się szeroka perspektywa społeczno-obyczajowa oraz faktograficzna okresu II wojny światowej na terenie okupowanej Polski. Od dziś książka dostępna jest w kolekcji „Podróż do rzeczywistości”.

Znak czterech to druga powieść Arthura Conan Doyle’a o przygodach słynnego detektywa, w której narratorem jest jego przyjaciel, doktor Watson. Napisana trzy lata po pierwszej, razem z nią należy do podstawy kanonu dzieł o przygodach Sherlocka Holmesa i prezentuje pełny wizerunek detektywa ze wszystkimi jego charakterystycznymi cechami. Od dziś czytelnicy i czytelniczki Wolnych Lektur mogą wysłuchać powieści – audiobook czyta Robert Koszucki. Nagranie zrealizowano w studiu ArtRepublica Rafał Poławski. Audiobook dostępny jest w formatach mp3, Daisy i Epub3 MO.

11 października 2023 w Kawiarni Czytelnik w Warszawie odbyło się wydarzenie Wolne Lektury Fest. Zaprosiliśmy do udziału osoby pracujące w bibliotekach, domach kultury, dziennikarki i blogerów książkowych oraz licznych przyjaciół fundacji. Spotkanie rozpoczął warsztat edukacyjny o tym, jak promować literaturę w social mediach. Swoimi doświadczeniami podzielił się Artur Kawa, menedżer kultury, absolwent Zarządzania Kulturą i Mediami w Instytucie Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, zawodowo związany z firmą Legimi i fundacjami Krajowy Depozyt Biblioteczny oraz Qltura, prowadzi m.in. nagradzaną kampanię „Nie czytasz? Nie idę z Tobą do łóżka!”. W trakcie warsztatu mogliśmy zobaczyć, jakie różnice występują między Facebookiem, Instagramem, Twitterem czy TikTokiem i dowiedzieć się, w jaki sposób skutecznie realizować kampanie informacyjne dotyczące kultury.

Po tym wysiłku intelektualnym oddaliśmy się rozrywce — oczywiście, na najwyższym poziomie! Jarosław Lipszyc, poeta i edukator, poprowadził warsztat „Poeci szantażyści czyli wiersze z gazet”. Z góry gazet aktualnych i archiwalnych wycinaliśmy tytuły, nazwy rubryk, depesze prasowe, a następnie tworzyliśmy z nich wyklejane na kartkach wiersze-cytaty.

Po warsztatach odbyły się zabawy literackie prowadzone przez Kolektyw Śmiesznie – grupę improwizowaną, tworzoną przez literatów i aktorów, m.in. Grzegorza Uzdańskiego, Joannę Pawluśkiewicz i Martynę Kowalską. W trakcie tego występu Kolektyw wykorzystywał utwory z domeny publicznej z zasobów cyfrowych Wolnych Lektur (w tym „Rok 1984” George’a Orwella i „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza) czy Polony, aby pokazać uczestniczkom i uczestnikom wydarzenia, jak w ciekawy i kreatywny sposób można promować klasykę literatury i włączać ją do działań edukacyjnych własnej organizacji.

Po części oficjalnej toczyliśmy już dyskusje w luźniejszej atmosferze, a przez całe wydarzenie uczestnicy mogli wziąć udział w zorganizowanym przez fundację konkursie poetyckim. Na specjalnie przygotowanych i opieczętowanych kartkach, należało napisać stworzony ad-hoc wiersz (na dowolny temat i w dowolnym stylu), a następnie wrzucić do znajdującej się w kawiarni urny. Jury nagrodziło trzy osoby atrakcyjnymi nagrodami rzeczowymi.

Dziękujemy wszystkim za wspólną zabawę i inspirujące rozmowy!

Wydarzenie było częścią projektu Wolne ebooki i audiobooki z najlepszą literaturą — klasyka żydowska, fantastyka, kryminały i romanse z najwyższej półki.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.