Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką Anatole’a France’a to błyskotliwa, lekka powieść satyryczna francuskiego noblisty osadzona w XVIII wieku. Narrator, Jakub Ménétrier, syn właściciela paryskiej gospody ,,Pod Królową Gęsią Nóżką”, opowiada przygody i zdarzenia swego życia. Po tę i inne książki Anatole’a France’a zapraszamy do Biblioteczki noblistów.

Kiedy wysłużony pies, który obracał rożen w gospodzie, traci siły, jego zadanie zostaje powierzone sześcioletniemu Kubusiowi. Chociaż chłopiec, zwany odtąd Jakubem Rożenkiem, od rana do wieczora siedzi przy kominku i kręci rożnem, ojciec nie zaniedbał jego edukacji. Czytania uczy Kubusia odwiedzający gospodę rozpustny kapucyn, korzystając z broszury z żywotem świętej Małgorzaty. Na szczęście wkrótce chłopiec trafia pod opiekę nowego nauczyciela, elokwentnego wędrownego księdza Hieronima Coignarda, doktora teologii, licencjata sztuk wyzwolonych, miłośnika literatury antycznej i przyjemności życia. Pod jego okiem Jakub nabywa upodobania do książek, uczy się łaciny i greki. Pewnego zimowego dnia w gospodzie zjawia się ekscentryczny szlachcic, pan d’Astarac, fascynat alchemii i ezoteryki. Oferuje księdzu Coignardowi wraz z dziewiętnastoletnim Jakubem jako pomocnikiem pracę w swoim zamku nad odczytaniem pewnego starożytnego dokumentu…

Forma i treść powieści, autorski dystans do bohaterów, ich miłostek i przygód, oświeceniowy krytycyzm wyrażany przez główną postać, księdza Coignarda, przywodzą na myśl powiastki filozoficzne Woltera. Anatole France w swojej powieści zawarł jednak pogodny humor i wyrozumiałość dla słabości ludzkich, w czym przypomina bardziej Colasa Breugnona, dzieło innego francuskiego noblisty, Romain Rollanda.

Powieść Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką przetłumaczył Jan Sten (a właściwie Ludwik Bruner), krytyk literacki, poeta, nowelista i tłumacz, a także autor podręczników chemii nieorganicznej i organicznej. Jego tłumaczenia powieści Anatole’a France’a wydawane są do dziś.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Wojciech Kotwica.