Kiedy pada hasło: literatura skandynawska, natychmiast przychodzą na myśl albo niezwykłe książki dla dzieci, takie jak te o muminkach, cudne opowieści Astrid Lindgren i baśnie Andersena, albo mrożące krew w żyłach, mroczne i pełne napięcia kryminały. Jedne i drugie nie pozwalają się od siebie oderwać. Ale w literaturze skandynawskiej można znaleźć o wiele więcej! Powieści psychologiczne o skomplikowanych, głęboko ludzkich bohaterach, rozbudowane fabuły dotyczące uniwersalnych problemów — słowem: książki, przy których nie sposób się nudzić.
Na Wolnych Lekturach dostępnych jest już pięć zupełnie nowych propozycji skandynawskich. W ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Nowe przekłady literatury skandynawskiej” publikujemy powieści, opowiadania i dramaty, które nigdy wcześniej nie były tłumaczone na język polski, oraz jeden utwór z niepełnym przekładem, powstałym w 1910 roku. Wśród autorek znajdują się zarówno uznane noblistki, jak i twórczynie mniej znane w Polsce, a ich dzieła dotykają ważnych kwestii związanych z emancypacją kobiet, ich prawem do samostanowienia, równouprawnieniem, a także krytyką społeczeństwa konsumpcyjnego. Utwory te poruszają tematy takie jak łączenie życia zawodowego z prywatnym, seksualność kobiet (również nieheteronormatywnych), znaczenie wspólnoty doświadczeń w kształtowaniu życia kobiet, a także kwestie zdrowia psychicznego.
Do tej pory w bibliotece Wolne Lektury ukazały się:
Rozmowy przez telefon — krótka sztuka teatralna autorstwa szwedzkiej pisarki, Victorii Benedictsson w polskim tłumaczeniu Elżbiety Frątczak-Nowotny, opowiadająca o dość nietypowym wieczorze z życia siedemnastoletniej Siri, która po śmierci rodziców trafia do domu bogatego wuja, gdzie czuje się bardzo samotna. Dzięki zabawnemu zbiegowi okoliczności zyskuje jednak przyjaciela.
Marzenie o Oriencie — powieść szwedzkiej pisarki, Sophie Elkan, opublikowana w 1901 r., w polskim przekładzie Justyny Czechowskiej. Inspiracją do napisania jej była podróż autorki na Wschód. Książka opowiada o niemożliwej miłości pomiędzy ludźmi, wywodzącymi się z odmiennych kultur, i o podróżach, które miałyby zbliżyć do siebie parę głównych bohaterów — Egipcjanina Saida i Szwedkę Stinę — dając im szansę na wzajemne poznanie swoich korzeni i przezwyciężenie różnic mentalnych oraz cywilizacyjnych. Czy tej dwójce uda się uciec od stereotypów i zrealizować „marzenie o Oriencie” — tak odmienne dla każdego z nich?
Zdarzyło się po drodze — zbiór opowiadań Agnes von Krusenstjerna, szwedzkiej pisarki —buntowniczki, w przekładzie Justyny Czechowskiej. Pisane w burzliwych latach międzywojnia, śmiało łamią konwenanse obyczajowe i konwencje literackie. Dzieciństwo, młodość i starość, choroba i śmierć, rodzina i samotność, przyjaźń i zdrada, trwanie, przemijanie i powroty, miłość i nienawiść, seksualność i erotyzm, bieda i wielkie pieniądze, podróż i dom rodzinny, nuda i szaleństwo, wreszcie pozycja kobiety i wartość jej życia jako jednostki i cząstki społeczeństwa… — w tym niewielkim tomie udało się autorce poruszyć niemal wszystkie możliwe wątki i problemy, z jakimi spotykała się zarówno na co dzień w swoim środowisku rodzinnym i artystycznym, jak i poza jego przestrzennymi i czasowymi ramami.
Legenda starego dworu — powieść Selmy Lagerlöf, wybitnej szwedzkiej pisarki i noblistki, w najnowszym polskim przekładzie Justyny Czechowskiej, opowiada historię młodej kobiety, próbującej uratować przed szaleństwem mężczyznę, którego bezgranicznie kocha. Gunnar Hede studiuje w Uppsali, jednak zamiast koncentrować się na nauce, całymi dniami gra na skrzypcach. Kręta ścieżka sztuki powoli doprowadza go do obłędu. Przypadkowo poznana z artystyczną trupą Ingrid zrobi wszystko, by ukochanego ocalić.
Pani Marta Oulie Sigrid Undset — powieść o zdradzie, napisana w formie dziennika, opowiadającego o rozwoju związku Marty Oulie z mężem Ottonem, poczciwym i zapracowanym przedsiębiorcą, oraz o romansie z zakochanym w niej Henrikiem, kuzynem Marty i zarazem wspólnikiem w interesach Ottona. Wydarzeniem, które skłania kobietę do przelewania na papier refleksji i wspomnień, jest choroba Ottona, który z powodu gruźlicy przebywa w sanatorium, nieświadomy zdrady, jakiej dopuściła się jego żona, oraz faktu, że to Henrik jest ojcem najmłodszego z czwórki ich dzieci. Głębia psychologiczna postaci, dylematy natury moralnej, wyraziście nakreślone środowisko, a nade wszystko tematyka — miłość kobiety do mężczyzny — to cechy, które można uznać za charakterystyczne dla całej twórczości tej autorki. Powieść Sigrid Undset przełożyła dla nas Katarzyna Tunkiel.
Nowe przekłady skandynawskich pisarek oferują polskim czytelnikom niepowtarzalną okazję do zanurzenia się w historii literatury skandynawskiej i odkrycia nowych perspektyw na kobiece doświadczenie. Dzieła te są nie tylko literacką perełką, ale również ważnym głosem w debacie o roli kobiet w społeczeństwie. Kolekcja wprowadza nas w skandynawską kulturę, a jednocześnie porusza uniwersalne tematy, które są aktualne również dzisiaj.
Kolejne książki z kolekcji będą ukazywały się sukcesywnie i wierzymy, że ich publikacja przyczyni się do szerszego zainteresowania literaturą skandynawską w Polsce.
Projekt dofinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający dofinansowanie nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
