W związku z 80. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim, przypadającą na 19 kwietnia 2023 roku, udostępniliśmy na Wolnych Lekturach wiersze poetek – kobiet i dziewczynek – które pisały poetyckie świadectwa losu ludności żydowskiej pod nazistowską okupacją. Dostępne są one na Wolnych Lekturach w kolekcji „Poetki Zagłady”. Dziś, w rocznicę wysadzenia Wielkiej Synagogi w Warszawie, udostępniamy te wiersze do wysłuchania w interpretacji Joanny Niemirskiej. Wysadzenie Synagogi 16 maja 1943 przez Jürgena Stroopa było ostatnim aktem niszczenia przez Niemców getta żydowskiego w Warszawie.

W kolekcji udostępniliśmy dziś również nowy wiersz – Samobójstwo Wandy Sieradzkiej, poetki, autorki tekstów piosenek i scenariuszy telewizyjnych, dziennikarki, tłumaczki. Poetka zmarła w 2008 roku, a wiersz udostępniliśmy na Licencji Wolnej Sztuki za zgodą rodziny.

W kolekcji „Poetki Zagłady” znajdziecie wierszowane świadectwa osobistego doświadczenia, codziennych czynności i uczuć, które budziła w autorkach otaczająca rzeczywistość, gdy wokół zaciskał się krąg śmierci. Przez te obrazy przebija też troska wobec losów innych towarzyszek i towarzyszy, podążających w pochodzie ku Zagładzie. Czyta się te teksty z ciężkim sercem – jak wszystkie świadectwa Zagłady. Przed lekturą warto zapoznać się z biogramami autorek.

W kolekcji znajdują się wiersze Henryki Łazowertówny, Heli Blumengraber, Poli Braun, Wandy Sieradzkiej, Zuzanny Ginczanki oraz wierszyk-śpiewanka, którego autorka podała tylko swoje imię i wiek (Elżunia, 9 lat).

Ich dzielność, praca, trzeźwa ocena sytuacji, ich buńczuczność, ich marzycielstwo – nie ocaliły ich życia. Ale poezja przetrwała, by dać świadectwo. Czytając te wiersze i nucąc piosenki, nie warto wzbraniać się przed łzami, lepiej otworzyć serce dla tych, dla których w ich czasach ludzie i los nie mieli litości. A gdy w słoneczny dzień będziecie iść przez warszawski Plac Teatralny – przesłać myśl dziewczynie, która tak żarliwie o tym marzyła.

Wiersz Samobójstwo został opracowany przez Marię Świetlik i Paulinę Choromańską.

Audiobooki zostały zrealizowane dzięki zbiórce społecznościowej czytelników i czytelniczek Wolnych Lektur. Za nagranie i przygotowanie techniczne odpowiadał Rafał Poławski ze studia ArtRepublica.