Poddaństwo kobiet to jedna z najważniejszych w historii rozpraw na rzecz równego traktowania kobiet. Opublikowana przez angielskiego myśliciela, Johna Stuarta Milla, w roku 1869 książka wywołała burzliwą debatę, dostarczyła ruchowi emancypacyjnemu celnej, uporządkowanej argumentacji, z której wynikały konkretne postulaty: przyznania kobietom praw wyborczych, równego dostępu do nauki, zawodów i urzędów, oparcia prawodawstwa dotyczącego małżeństwa i rodziny na zasadzie równości.

Jak pisze polska tłumaczka we wstępie, Poddaństwo kobiet zawiera „wszystko, co teoretycznie w obronie przedmiotu tego można powiedzieć. Nie znamy dzieła, które by logiczniej, a tym samym bardziej przekonywająco roztrząsało obrany temat (…) praca Milla wcale się nie zestarzała i może się jeszcze długo i skutecznie przyczyniać do wyzwolenia umysłu kobiet z poniżającej niewoli”.

John Stuart Mill omawia nie tylko kwestie, które w XIX i na początku XX wieku stały się kluczowe dla ruchu na rzecz równouprawnienia kobiet. Zwraca uwagę na problem przemocy małżeńskiej, w związku z czym postuluje łatwiejszy dostęp do separacji i rozwodów. Wnikliwie analizuje kwestię tego, „co jest przyrodzone, a co sztuczne w różnicach umysłowych istniejących pomiędzy mężczyzną a kobietą; czy jest istotnie jakaś różnica przyrodzona, albo jaki by się przyrodzony charakter ukazał, gdyby zniesiono wszystkie sztuczne przyczyny powodujące różnice”. Dostrzega przy tym, że na cechy osobowości stereotypowo uważane za naturalnie wrodzone kobietom znaczący wpływ mają zapewne czynniki zewnętrzne: wychowanie i panujący wzorzec kobiecości dogodny dla społeczeństwa męskiej dominacji. Spostrzeżenia Milla o sto lat wyprzedzają rozróżnienie na płeć biologiczną i płeć kulturową, wynikającą z uwarunkowań społecznych.

Swój udział w napisaniu Poddaństwa kobiet miała żona pisarza, Harriett Taylor, działaczka na rzecz praw kobiet i równouprawnienia. To pod jej wpływem Mill zaangażował się w propagowanie praw kobiet i podczas wykonywania mandatu posła w latach 1865–1868 domagał się przyznania praw wyborczych kobietom.

Tłumaczenie: M. Chyżyńska. Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć-Gryz, Wojciech Kotwica.