11 maja 2021 r. o godz. 19.00 spotkaliśmy się w Nowym Teatrze w Warszawie, żeby wspólnie z Wojciechem Orlińskim i Piotrem Pazińskim porozmawiać o lekturach Stanisława Lema. Spotkanie poprowadził prezes fundacji Nowoczesna Polska Jarosław Lipszyc. Było transmitowane on-line, a teraz można je obejrzeć tutaj.

Jakie wątki z klasyki literatury polskiej i światowej pojawiają się w twórczości Stanisława Lema? Nasi goście pasjonująco opowiadali o tym, jak roboty w Cyberiadzie mówią językiem Sienkiewicza i Paska. W warstwie stylistycznej lemowskich powieści i opowiada słychać także frazę Leśmiana, ulubionego poety naszego futurologa. W opowieściach o pilocie Pirxie da się znaleźć wątki z prozy Josepha Conrada. Tych i innych autorów znajdziecie w Wolnych Lekturach.

Spotkanie inaugurowało nową kolekcję utworów pt. „Stanisław Lem poleca”. 11 maja opublikowaliśmy w niej Wspomnienia z martwego domu Fiodora Dostojewskiego w przekładzie Józefa Tretiaka, a już niebawem pojawi się w niej literatura grozy: powieści i opowiadania Stefana Grabińskiego, bez którego nie byłoby – jak twierdzi Wojciech Orliński – opowiadania Lema Terminus ani Solaris.

W Solaris, jednej z najbardziej znanych powieści Stanisława Lema, są wyraźne ślady Dziadów i Wesela. Ale Lem wykorzystywał też w swojej prozie – o czym przypominali podczas spotkania Piotr Paziński i Wojciech Orliński – motywy z powieści przygodowych Verne’a i fantastycznonaukowych Wellsa.

Podczas dyskusji mieliśmy też okazję wysłuchać o holokaustowych wątkach w twórczości Lema. Bohaterowie poszczególnych powieści muszą się ukrywać – grozi im śmierć głodowa, nie mogą zdjąć kostiumu albo wyjść z pomieszczenia. To przypadki Ijona Tichy’ego przebranego za robota, ale też głównego bohatera Pamiętnika znalezionego w wannie.

Odwołań do literatury międzynarodowej i krajowej jest u Lema bez liku. Jak podsumowali nasi goście: mamy to szczęście, że Lema możemy czytać w oryginale i podczas lektury odkrywać jawne lub głęboko ukryte odwołania do klasyki literatury – zagranicznej i przede wszystkim: rodzimej.

Kolejne spotkanie z cyklu „Stanisław Lem i literatura” już wkrótce.

Partnerem spotkania był Nowy Teatr w Warszawie i Fundacja PFR.