Na Wolnych Lekturach pojawiły się jedne z ostatnich tegorocznych publikacji. Miłośnicy klasycznych dzieł filozoficznych na pewno się ucieszą. Zapraszamy do lektury Eutyfrona Platona i Etyki Benedykta de Spinozy.

Oba dzieła zostały przygotowane w ramach projektu Filozofia i poezja na Wolnych Lekturach. Dzięki jego realizacji biblioteczka filozoficzna powiększyła się w tym roku o pięć nowych pozycji – w poprzednich miesiącach opublikowaliśmy Fajdrosa Platona, Traktat o poprawie rozumu Spinozy oraz Prostaczka Woltera. Ostatnie dwie pozycje od dziś dostępne są w bibliotece.

Eutyfron

Przeciwko Sokratesowi wniesiono oskarżenie o bezbożność i psucie młodzieży, więc udaje się do urzędu podjąć pierwsze kroki w swojej obronie. Przed budynkiem zagaduje go wieszczek Eutyfron, który, jak się okazuje, zamierza oskarżyć własnego ojca o zabójstwo niewolnika. Wywiązuje się rozmowa. Na prośbę Sokratesa Eutyfron usiłuje zdefiniować, czym właściwie jest zbożność, zaś jego rozmówca wskazuje problemy z kolejnymi definicjami.

Dla późniejszych odbiorców najważniejszą kwestią poruszoną w dialogu stało się nowatorskie pytanie Sokratesa, zwane w filozofii dylematem Eutyfrona: „Czy bogowie lubią to, co zbożne, dlatego że ono jest zbożne, czy też ono jest dlatego zbożne, że je bogowie lubią?”. Inaczej mówiąc: czy bogowie chcą czynów moralnie dobrych, ponieważ są one dobre, czy też dlatego są one dobre, ponieważ bogowie ich chcą? Kwestia relacji pomiędzy wolą Boga a dobrem moralnym zajmowała wielu późniejszych myślicieli monoteistycznych, którzy opowiadali się za jedną bądź drugą odpowiedzią albo też stwierdzali, że dylemat jest pozorny.

Dialog został przetłumaczony przez Władysława Witwickiego, a redakcję dla Wolnych Lektur wykonali Aleksandra Kopeć i Wojciech Kotwica.

Etyka

Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona (Ethica ordine geometrico demonstrata) stanowi fundamentalne dzieło Spinozy. Holenderski filozof wyłożył tu subtelną, o wyraźnie mistycznych korzeniach, wizję wszechświata jako rzeczywistości zawierającej się i rozwijającej wewnątrz istoty boskiej i przez samo to znajdującej w bóstwie uzasadnienie oraz sensowność. Stosując porządek wywodu wzorujący się na sposobie prowadzenia rozumowania wprowadzony przez Euklidesa, Spinoza podejmuje wysiłek stworzenia filozoficznego, bezpiecznego schronienia przed wyzwaniami ideowymi swego czasu: ze strony racjonalizmu, materializmu czy determinizmu, a także przed niestabilnością natury ludzkiej, skłonnej raczej do ulegania emocjom i wrażeniom niż do pracy emocjonalnej.

Tłumaczenia dokonał Ignacy Myślicki. Redakcja techniczna i merytoryczna: Aleksandra Kopeć, Aleksandra Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.