Karol Darwin – wybitny brytyjski przyrodnik i geolog, po 20 latach badań opublikował obszerne dzieło O powstawaniu gatunków, wyjaśniające różnorodność biologiczną, będące jedną z najważniejszych prac w historii nauk przyrodniczych. Od dziś książka dostępna jest na Wolnych Lekturach.

Przełom, jakiego dokonała w przyrodoznawstwie przedstawiona przez Darwina teoria ewolucji, bywa często porównywany z przewrotem kopernikańskim w naukach fizycznych. Łączy je nie tylko rezygnacja z dostosowywania poglądów naukowych do literalnie odczytywanej Biblii i podważenie antropocentrycznej wizji świata. Sam Darwin w swoim dziele przywołuje heliocentryzm i dawne krytyki wysuwane wobec dokonanego przez Newtona „największego odkrycia ducha ludzkiego”. Trzy prawa ruchu wraz z prawem powszechnego ciążenia wyjaśniały wszelkie rodzaje ruchów na Ziemi i na niebie, położyły podwaliny pod nowożytną fizykę. Przed dziełem Darwina przyrodoznawstwo było dziedziną przypominającą kolekcjonowanie znaczków pocztowych. Zgromadzono wiele okazów, opisano rozmaite rodzaje zwierząt i roślin, pogrupowano je w gromady, rodziny, gatunki. Lecz brakowało ogólnych prawideł, które pozwalałyby zrozumieć skrzętnie zbierane fakty. Teoria ewolucji wyjaśniała, skąd bierze się różnorodność i zmienność życia, spajając poszczególne dziedziny przyrodoznawstwa w jeden system. Powstała nowożytna biologia.

Praca Darwina jest jednak pod pewnym względem odmienna od dzieł Kopernika i Newtona, wydanych po łacinie i wymagających od czytelnika przygotowania matematycznego. O powstawaniu gatunków to książka napisana od początku w języku narodowym, w sposób jasny i zrozumiały nawet dla niespecjalistów, dzięki czemu zaraz po publikacji znalazła bardzo szerokie grono odbiorów.

Karola Darwina pochowano w Opactwie Westminsterskim, w pobliżu grobu Newtona.

Opracowanie redakcyjne: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć, Wojciech Kotwica, Karolina Rempalska.

Tłumaczył Szymon Dickstein.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.