Już za kilka dni spotkamy się ponownie w Gdańsku na Święcie Wolności i Praw Obywatelskich! Od 31 maja do 4 czerwca Gdańsk ponownie stanie się centrum międzynarodowej refleksji nad przyszłością demokracji, solidarności i praw człowieka. A 31 maja i 1 czerwca prawie 200 organizacji pozarządowych stworzy Strefę Społeczną. Po raz kolejny Wolne Lektury będą częścią tego Święta. W tym roku zapraszamy Was na spotkanie z Justyną Czechowską, tłumaczką z języka szwedzkiego, autorką przekładów z naszej kolekcji „Feministyczne inspiracje. Nowe przekłady literatury skandynawskiej„. Rozmowę poprowadzi dr Aleksandra Sekuła, redaktorka naczelna Wolnych Lektur. Spotkanie odbędzie się 31 maja o godz. 15:00 w 100cznii przy ul. ks. J. Popiełuszki 5 w Gdańsku.

Strefa Społeczna pełna będzie innych wydarzeń, będą to między innymi debaty główne, występ „Klubu Komediowego”, wystawa „Oczy Wojny”, warsztaty i debaty organizacji pozarządowych, strefa dziecięca. Koniecznie zajrzyjcie do programu Święta Wolności i Praw Obywatelskich: https://4czerwca.gdansk.pl/.

Astarte to opublikowana w 1931 roku debiutancka powieść szwedzkiej pisarki, Karin Boye. Powieść nie była dotychczas tłumaczona na język polski, dlatego podjęliśmy się tego zadania w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Autorką przekładu jest Paulina Rosińska.

Akcja rozgrywa się w świecie mody, a głównym bohaterem — z pozoru — jest manekin (lalka z wystawy, nawiązująca właśnie do potężnej bogini Astarte), wokół którego krąży wiele osób. Powieść przedstawia fragmentarycznie losy młodych Szwedów — kobiet i mężczyzn, przedstawicieli elity i członków klas niższych, urodzonych w Sztokholmie i pochodzących z odległych prowincji kraju — próbujących poradzić sobie z wyzwaniami losu w gwałtownie modernizującej i komercjalizującej się rzeczywistości początków XX stulecia.

Od 24 do 26 kwietnia w Gdańsku odbędzie się kolejna – już siódma – edycja wydarzenia Gdańskie Spotkania Literackie „Odnalezione w tłumaczeniu”. Jest festiwal, dla którego sztuka translacji jest punktem wyjścia do rozmów o świecie i dynamice zachodzących w nim zmian. Wolne Lektury zostały partnerem tegorocznej edycji – edycji modernistycznej, której bohaterkami będą kobiety odnalezione w tłumaczeniu.

Profesor Hieronimus to pierwsza z dwóch wydanych w roku 1895 tzw. „powieści o szpitalach dla umysłowo chorych” autorstwa Amalie Skram, czołowej reprezentantki przełomu nowoczesnego, naturalistycznego i zaangażowanego społecznie prądu w literaturze i sztuce skandynawskiej. Wraz ze swoją kontynuacją, U Świętego Jerzego (norw. På St. Jørgen), Profesor Hieronimus stanowi głośny literacki protest przeciwko nadużyciom wobec kobiet w kontrolowanych przez mężczyzn szpitalach psychiatrycznych. Powieść nie była dotychczas tłumaczona na język polski, dlatego podjęliśmy się tego zadania w ramach projektu  „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Autorką przekładu jest Katarzyna Tunkiel.

Kiedy pada hasło: literatura skandynawska, natychmiast przychodzą na myśl albo niezwykłe książki dla dzieci, takie jak te o muminkach, cudne opowieści Astrid Lindgren i baśnie Andersena, albo mrożące krew w żyłach, mroczne i pełne napięcia kryminały. Jedne i drugie nie pozwalają się od siebie oderwać. Ale w literaturze skandynawskiej można znaleźć o wiele więcej! Powieści psychologiczne o skomplikowanych, głęboko ludzkich bohaterach, rozbudowane fabuły dotyczące uniwersalnych problemów — słowem: książki, przy których nie sposób się nudzić.

Na Wolnych Lekturach dostępnych jest już pięć zupełnie nowych propozycji skandynawskich. W ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Nowe przekłady literatury skandynawskiej” publikujemy powieści, opowiadania i dramaty, które nigdy wcześniej nie były tłumaczone na język polski, oraz jeden utwór z niepełnym przekładem, powstałym w 1910 roku. Wśród autorek znajdują się zarówno uznane noblistki, jak i twórczynie mniej znane w Polsce, a ich dzieła dotykają ważnych kwestii związanych z emancypacją kobiet, ich prawem do samostanowienia, równouprawnieniem, a także krytyką społeczeństwa konsumpcyjnego. Utwory te poruszają tematy takie jak łączenie życia zawodowego z prywatnym, seksualność kobiet (również nieheteronormatywnych), znaczenie wspólnoty doświadczeń w kształtowaniu życia kobiet, a także kwestie zdrowia psychicznego.

Marzenie o Oriencie (Drömmen om Österlandet) to powieść szwedzkiej pisarki, Sophie Elkan, opublikowana w 1901 r. Inspiracją dla tego dzieła była podróż autorki, wspólnie z jej przyjaciółką Selmą Lagerlöf, na Wschód. Książka nie była dotychczas przetłumaczona na język polski, więc postanowiliśmy podjąć się przekładu w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Autorką pierwszego polskiego tłumaczenia tej powieści jest Justyna Czechowska.

Książka opowiada o niemożliwej miłości pomiędzy ludźmi, wywodzącymi się z odmiennych kultur, i o podróżach, które miałyby zbliżyć do siebie parę głównych bohaterów — Egipcjanina Saida i Szwedkę Stinę — dając im szansę na wzajemne poznanie swoich korzeni i przezwyciężenie różnic mentalnych oraz cywilizacyjnych. Czy tej dwójce uda się uciec od stereotypów i zrealizować „marzenie o Oriencie” — tak odmienne dla każdego z nich?

20 listopada 1858 w Mårbacka w Szwecji urodziła się Selma Lagerlöf, jedna z najważniejszych pisarek szwedzkich. Jako pierwsza kobieta została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1909), a następnie zaś pierwszą członkinią Akademii Szwedzkiej przyznającej tę nagrodę (1914). W rocznicę urodzin pisarki opublikowaliśmy tłumaczenie powieści En herrgårdssägen z 1899, która opowiada historię młodej kobiety, próbującej uratować przed szaleństwem popadającego w obłęd mężczyznę, którego bezgranicznie kocha. Legendę starego dworu publikujemy w najnowszym polskim przekładzie autorstwa Justyny Czechowskiej.

21 lipca 1888 w Kopenhadze zmarła Victoria Benedictsson, szwedzka pisarka, uważana, obok Augusta Strindberga, za najwybitniejszą przedstawicielkę szwedzkiej powieści realistycznej. Była autorką między innymi sztuk teatralnych. Jedną z nich przetłumaczyliśmy po raz pierwszy na język polski w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Dramat Rozmowy przez telefon w przekładzie Elżbiety Frątczak-Nowotny dostępny jest już na Wolnych Lekturach na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.

Pani Marta Oulie Sigrid Undset znana jest w historii literatury norweskiej jako powieść o zdradzie. Już pierwsze zdanie książki — „Byłam niewierna mężowi” — sygnalizuje ten często komentowany w ówczesnej Norwegii temat. Pierwsze polskie tłumaczenie powieści Fru Marta Oulie autorstwa Katarzyny Tunkiel dostępne jest już na Wolnych Lekturach. Przekład został wykonany w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej” i dostępny jest na Licencji Wolnej sztuki 1.3.

Od 1 października 2023 roku realizujemy projekt „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”, w ramach którego tłumaczymy na język polski osiem dzieł literackich z języka szwedzkiego oraz dwa z języka norweskiego. Dzięki temu przybliżymy polskim czytelnikom i czytelniczkom literatury klasycznej szwedzkie i norweskie autorki, których twórczość znajduje się już w domenie publicznej. Dziś na Wolnych Lekturach udostępniliśmy pierwsze tłumaczenie – zapraszamy do przeczytania tomu opowiadań Zdarzyło się po drodze Agnes von Krusenstjerna. Autorką pierwszego tłumaczenia na język polski tomu Händelser på vägen jest Justyna Czechowska.