Utwory Hoffmanna były popularnymi w XIX i pierwszej połowie XX w. rymowankami mającymi służyć pomocą w pouczaniu, straszeniu konsekwencjami i dyscyplinowaniu dzieci, co uważano za tożsame z ich wychowaniem. Heinrich Hoffmann był lekarzem, pionierem psychiatrii dziecięcej. Dziś jego bajki stanowią sztandarowy przykład antypedagogiki. Na Wolnych Lekturach udostępniliśmy właśnie tom Złota różdżka Hoffmanna.

Z Kasi zostały tylko trzewiczki: spłonęła cała, bo bawiła się zapałkami. Grześ, zamiast siedzieć w domu, wybrał się w deszczową pogodę na spacer pod parasolem; pozornie nic w tym złego — ale z powodu niesubordynacji spotkała go „kara boża”: zginął porwany wiatrem wraz z parasolem (co, jak sugeruje wierszyk, stanowi dodatkową, podwójną wręcz stratę). Juleczkowi szalony krawiec obciął paluszki, bo je ssał wbrew zakazowi mamy. Przypadków pobicia dzieci przez dorosłych nie wspominamy tu nawet. Trzeba też wyjaśnić, że tytułowa „różdżka” nie służy do czynienia czarów przez wróżkę, lecz jest pieszczotliwym, zdrobniałym określeniem rózgi — drewnianego lub metalowego pręta służącego do wymierzania kar fizycznych. Wszystkie te historie były adresowane do dzieci w wieku od 3 do 6 lat.

Autor prezentowanych tu „pouczających opowiastek” był dyrektorem miejskiego szpitala psychiatryczno-epileptycznego we Frankfurcie nad Menem. Zapewne znany mu był świat dziecięcych lęków oraz trwałość ran zadanych psychice we wczesnej fazie rozwoju. Może mimo że znany — pozostawał niezrozumiały. Pawełek bujał się na krześle i w końcu przewrócił się. Upadając, chwycił za obrus, przez co jeszcze uderzyła go w ciemię zbita szklanka. Przestraszył się: był w „wielkiej trwodze”. Na pewno ogromnie żałował tego, co się stało: i zrzuconego na ziemię obiadu, i przeżytego strachu, guza na głowie od szklanki i potłuczonych boków. Cóż w takiej sytuacji wyniknie z tego, że ojciec jeszcze dodatkowo skrzyczy go w wielkim gniewie i pobije „dyscypliną”?

Na tom Złota różdżka składają się następujące wierszyki: Czarne dzieci, Historia bardzo smutna o chłopcu, który nie chciał jeść zupy, Jędruś gapa, O Juleczku, co miał zwyczaj ssać palec, Okropna historia z zapałkami, Pawełek Wiercipięta, Straszny przypadek z parasolem, Przygoda złego Józia oraz sztandarowy utwór zbioru: Staś straszydło.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Sekuła.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.