Zapraszamy na tegoroczne obchody Dnia Domeny Publicznej! Odbędą się one w piątek 25 stycznia 2019 roku w Warszawie. Szczegółowe informacje znajdują się w wydarzeniu na Facebooku. A tymczasem zapraszamy do zapoznania się z sylwetką Władysława Witwickiego – centralnej postaci Dnia Domeny Publicznej.
Zajmował się filozofią, psychologią religii i sztuki. Przetłumaczył niemal wszystkie dzieła Platona. Kim był Władysław Witwicki?
Od 1909 roku, kiedy wydany został pierwszy z przetłumaczonych dialogów Uczta, do końca życia Witwicki zajmował się tłumaczeniem i objaśnianiem dzieł Platona. Udało mu się dokonać przekładu niemal wszystkich dzieł tego filozofa. Niezależnie od zróżnicowania ocen jakości przekładu dialogów Platona, jak i artystycznego poziomu zamieszczonych tam rysunków (autorstwa samego Witwickiego), ogrom pracy jaką włożył on w ich tłumaczenie oraz w wyczerpujące objaśnianie i komentowanie historycznych, politycznych i filozoficznych kontekstów tych dzieł jest nie do przecenienia. Co ciekawe, przy okazji pracy nad przekładami skonstruował (jedną z pierwszych na świecie) psychobiografię Sokratesa, opisując strukturę jego osobowości i główne mechanizmy funkcjonowania w odwołaniu do założeń autorskiej teorii kratyzmu.
Witwicki jest znany również jako autor dwóch oryginalnych teorii: kratyzmu i uczuć społecznych. Mimo że teorie te okazały się trudne do wykorzystania w praktyce psychologicznej, przypisuje się im jednak co najmniej walor porządkowania wiedzy. Natomiast we współczesnych pracach psychologicznych można odnaleźć sporo analogii do propozycji Witwickiego, między innymi: teoria dysonansu poznawczego i jej konsekwencje, istota efektu pierwszego wrażenia i efektu „hallo”, koncepcja motywacji hubrystycznej, teoria dążenia do mocy. Przeprowadził prekursorskie badania z psychologii religii, które doprowadziły go do wyjaśnienia specyfiki wiary u ludzi „oświeconych” i do sformułowania psychologicznej zasady sprzeczności.
Władysław Witwicki (Józef Sas Wasylkowicz) psycholog, filozof, teoretyk psychologii sztuki i psychologii religii, pedagog, tłumacz i znawca Platona. Obok prac naukowych i przekładów literatury klasycznej [przetłumaczył na język polski niemal wszystkie dzieła Platona, jak również Rozmowy bogów Lukiana z Samosaty (1947) oraz zbiór wykładów Williama Jamesa Filozofia wszechświata (1911)], zapisał się też w historii jako rysownik, malarz, ilustrator książek i ekslibrista.
Urodził się 30 kwietnia 1878 roku w Lubaczowie. Zmarł 21 grudnia 1948 roku w Konstancinie. Pochodził z rodziny szlacheckiej, używającej herbu Sas i przydomka Wasylkowicz. Po maturze rozpoczął studia przyrodnicze na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. W wyniku fascynacji młodym profesorem filozofii Kazimierzem Twardowskim, podjął również studia filozoficzne. 14 kwietnia 1901 roku Witwicki doktoryzował się na Uniwersytecie Lwowskim z filozofii jako przedmiotu pobocznego, na podstawie rozprawy Analiza psychologiczna ambicji. W swojej pracy interesował się również psychologią eksperymentalną. W 1904 roku Witwicki habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim na podstawie pracy Analiza psychologiczna objawów woli a następnie został docentem prywatnym (do 1917), jednocześnie uczył w lwowskich gimnazjach. Od 1911 do 1918 roku był członkiem redakcji Ruchu Filozoficznego. W 1919 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1920 r – profesorem zwyczajnym. Od jesieni 1945 do czerwca 1948, w swoim domu w Konstancinie, prowadził seminarium z psychologii. Jest autorem pierwszego polskiego podręcznika psychologii: Psychologia t. I (1925) i t. II (1927), podręczników dla studentów szkół plastycznych Wiadomości o stylach (1934), O widzeniu przedmiotów. Zasady perspektywy (1954) oraz Wiary oświeconych (1939), pracy z zakresu psychologii religii, zainspirowanej Williamem Jamesem.
Sylwia Gilewska
