W dniach 22-26 czerwca fundacja Nowoczesna Polska miała przyjemność gościć w Warszawie wysłanników z Republiki Kirgistanu podczas wizyty studyjnej poświęconej wymianie doświadczeń w zakresie budowania wysokiej jakości zasobów edukacyjnych i formułowania wzorców efektywnego systemu edukacji zaadaptowanego do rzeczywistości cyfrowej. Kilkuosobowa grupa przedstawicieli szeregu kirgiskich instytucji społecznych i edukacyjnych: Ministerstwa Edukacji, kirgiskiej Koalicji Otwartych Zasobów Edukacyjnych, Arcus Publishing, Centrum Integracji Społecznej, Kirgiskiej Akademii Edukacyjnej (KEA) oraz Fundacji Sorosa w Kirgistanie odbyła szereg spotkań warsztatowych i konsultacyjnych w czołowych instytucjach edukacyjnych w Polsce. Projekt jest prowadzony w ramach programu RITA – Przemiany w regionie ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji.

Wizyta w Warszawie rozpoczęła się od spotkania organizacyjnego, w trakcie którego został omówiony szczegółowy program pobytu, następnie odbył się warsztat dotyczący projektów realizowanych przez fundację Nowoczesna Polska w ramach programu Edukacji Medialnej i Wolne Lektury, podczas którego nasi goście zapoznali się z funkcjonalnościami obydwu serwisów oraz zawartymi w nich materiałami udostępnianymi na wolnej licencji (CC BY-SA). Delegaci mieli możliwość wniknięcia w tajniki otwartej platformy redakcyjnej oraz zapoznania się z procesem opracowywania obrazów i książek z domeny publicznej publikowanymi w szeregu formatów mobilnych na stronie wolnelektury.pl. Szczególne zainteresowanie wzbudziły rozwiązania technologiczne Wolnych Lektur, w tym funkcjonalności związane z automatycznym eksportem danych do różnych formatów, narzędzia ułatwiające wyszukiwanie treści, linkowanie cytatów oraz wspomagające proces nauczania historii literatury. Jednym z tematów omawianych na spotkaniu była kwestia rozwoju kirgizkiej biblioteki cyfrowej.

Drugiego dnia wizyty organizatorzy zapewnili delegatom z Kirgizji oprowadzanie w języku rosyjskim po Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie nasi goście otrzymali szereg informacji i materiałów na temat historii, charakteru i funkcjonowania instytucji. Szczególną atrakcją okazały się ogrody na dachu BUWu, skąd mogliśmy także podziwiać gmach Centru Nauki Kopernik na tle panoramy prawego brzegu Wisły.

Spotkanie w Ośrodku Rozwoju Edukacji z udziałem pani Marleny Falkowskiej posłużyło przede wszystkim omówieniu sposobu organizacji polskiego systemu edukacji, ze szczególnym uwzględnieniem systemu egzaminacyjnego. Goście zadawali szczegółowe pytania o sposób organizacji pracy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, sposób ewaluacji kompetencji kluczowych, zakres odpowiedzialności samorządów i Ministerstwa Edukacji Narodowej. Ponieważ system kirgizki organizowany jest całkowicie odmiennie od polskiego, dużą wagę przyłożono do problematyki reformy systemu edukacji i sposobu jej wprowadzania w Polsce na przestrzeni ostatnich 20 lat. Gości zaskoczyła dbałość o szczegóły – flagi republiki Kirgizji na stołach i bogate pakiety informacyjne stanowczo wybijały się ponad oczekiwany standard.

Trzeciego dnia odbyło się spotkanie z dyrektorem Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń, panem Arkadiuszem Walczakiem. Było ono skoncentrowane wokół przedstawienia wybranych zagadnień z działalności instytucji, której głównym zadaniem jest wspieranie placówek oświatowych w rozwoju zawodowym nauczycieli w ramach polityki edukacyjnej m.st. Warszawy, doradztwo metodyczne czy wprowadzanie i promocja innowacyjnych rozwiązań systemowych z zakresu edukacji i wychowania, a także nawiązywanie szerokiej współpracy międzynarodowej. Tematami szczególnie interesującymi dla naszych gości były m.in. sposoby finansowania projektów realizowanych przez instytucje edukacyjne w Polsce na przykładzie WCIES, współpraca z Urzędem Miasta Warszawy, efektywność i metody docierania do adresatów działań edukacyjnych i charakterystyka grup docelowych realizowanych projektów.

Po południu miało miejsce najważniejsze spotkanie podczas całej wizyty – w Ministerstwie Edukacji Narodowej. Uczestniczyli w nim wiceminister Ewa Dudek oraz specjaliści: Jerzy Wiśniewski omówił sposób organizacji systemu szkolnictwa, Urszula Witkowska – stosowane standardy egzaminacyjne, Jolanta Wach odniosła się do systemu szkoleń nauczycieli, Monika Jabłońska – do awans zawodowy nauczycieli, natomiast Janusz Krupa opowiedział o systemie tworzenia i certyfikowania podręczników w Polsce. Szczególne zainteresowanie wzbudziły niedawne reformy systemu podręczników: rozwój darmowych książek dla klas 1-3 oraz program Cyfrowa Szkoła i jego komponent e-podręcznik, szczególnie w zakresie kosztów wytworzenia treści, harmonogramów prac i sposobów wyłaniania autorów. Szeroko omawiano także polskie doświadczenia we wdrażaniu w szkole technologii cyfrowych, w tym tabletów i tablic elektronicznych, wskazując nie tylko na pozytywne, ale także negatywne efekty modernizacji. Sporo czasu poświęcono omówieniu wdrożenia w szerokim zakresie kształcenia matematycznego oraz polskich wyników w międzynarodowym teście PISA. Następnie goście odwiedzili redakcję „Naszego elementarza”, gdzie zadawali liczne pytania o proces redakcyjny, metody pracy, sposób organizacji treści w podręczniku, relację między redakcją a autorami oraz sposób komunikacji w zespole.

W siedzibie fundacji Nowoczesna Polska odbyły się kilkugodzinne warsztaty poświęcone możliwościom stosowania wolnych licencji na gruncie prawa i praktyki Kirgistanu. Omówiliśmy dostępne prawne modele wolnego licencjonowania i podzieliliśmy się doświadczeniami zdobytymi w tym zakresie na polskim gruncie. Goście byli szczególnie zainteresowani łączeniem wolnego licencjonowania, finansowania publicznego, ale jednocześnie, również działającymi w oparciu o wolne licencje, modelami biznesowymi.

Czwartkowe spotkanie z przedstawicielami wiodącego wydawnictwa edukacyjnego Nowa Era, Marcinem Wojtyńskim i Maciejem Tulczyńskim, poświęcone było omówieniu specyfiki polskiego rynku podręczników oraz perspektyw stojących przed książką drukowaną. Szczegółowo została omówiona różnorodność oferty polskiej oferty podręczników i materiałów uzupełniających, która kontrastuje z modelem kirgizkim, w którym do danego przedmiotu funkcjonuje tylko jeden, oficjalnie wybrany podręcznik. Gości interesowały kwestie praktyczne: nakłady, koszty, technologie druku i sposób dystrybucji podręczników. Delegaci otrzymali także w prezencie szereg publikacji edukacyjnych, które – jak zapowiadali – będą poddawane analizom.

Spotkanie w gronie członków Koalicji Otwartej Edukacji, a także konsultacje z przedstawicielami Wikimedia Polska odbyły się w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki również w czwartym dniu wizyty studyjnej delegacji kirgiskiej w Warszawie w godzinach popołudniowych. Reprezentujący zespół Wikimedia Polska Tomasz Ganicz (także członek Prezydium KOED) i Marta Moraczewska opowiedzieli o założeniach i celach organizacji, strukturze i zasadach działania zespołu redakcyjnego, technologii stosowanych w tworzeniu zasobów wiedzy, jak również o konkretnych podprojektach, takich jak Wikiźródła (rezpozytorium ponad 50 000 tekstów źródłowych), Wikipodróże (przewodnik po świecie w trybie wiki w 16 wersjach językowych), Wikinews czy wielojęzyczny Wikisłownik. Zainteresowanie delegatów wzbudził temat dofinansowania projektu oraz sposoby zdobywania funduszy na działania programowe.

Spotkanie z członkami Koalicji Otwartej Edukacji, w którym wzięli udział przedstawiciele fundacji Nowoczesna Polska, Centrum Cyfrowego Projekt: Polska, Stowarzyszenia Wikimedia Polska i Zachęty, otworzył Marcin Wilkowski prezentacją na temat celów KOED, jej struktury i metod działań. Katarzyna Rybicka przedstawiła najciekawsze aspekty obecnie trwającej aktualnie dyskusji na temat definicji niekomercyjnego dozwolonego użytku i problemów z jego praktycznym zastosowaniem w codziennych aktywnościach użytkowników. Podczas spotkania wymieniono uwagi dotyczące praktyki komunikowania informacji i wiedzy o otwartych zasobach edukacyjnych oraz wolnych licencjach, dyskutowano także o specyfice organizacji i działania koalicji o nieformalnym statusie (KOED nie posiada osobowości prawnej). Rozmowa dotyczyła również projektu Otwarta Zachęta, w ramach którego galeria udostępnia online na wolnych licencjach część swoich zbiorów sztuki nowoczesnej.

Spotkanie w Centrum Edukacji Obywatelskiej z trenerami zajmującymi się masowymi szkoleniami nauczycieli oraz zespołem projektu „Szkoła z Klasą” poświęcone było omówieniu systemu podnoszenia kwalifikacji zawodowych nauczycieli. Dużo czasu poświęcono kompetencjom medialnym i cyfrowym w kontekście wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w klasie. Wskazywano wspólne problemy, takie jak bardzo zróżnicowany poziom kompetencji nauczycieli i częsty strach przed korzystaniem z nowych narzędzi. W ocenie gości było to najciekawsze spotkanie, gdyż prowadzone było z osobami mającymi bezpośredni kontakt z nauczycielami i borykającymi się z bardzo praktycznymi problemami.

Spotkania w Warszawie umożliwiły efektywną wymianę doświadczeń i dobrych praktyk. W ocenie naszych gości polskie doświadczenia związane z reformą systemu edukacji będą bardzo przydatne w nieuchronnym procesie zmian systemu edukacji w Kirgizji. Nawiązano kontakt z wiodącymi instytucjami edukacyjnymi w Polsce, i obecnie planowane są dalsze wspólne działania. Warto nadmienić, że już teraz przedstawiciele polskiego świata edukacji są często gośćmi na konferencjach w Republice Kirgistanu, gdzie prezentują polskie rozwiązania jako modelowe. Nasi goście do wielu kwestii podchodzili jednak bardzo krytycznie, i szereg polskich rozwiązań komentowali, wskazując – niezwykle trafnie – na ich słabości. Przykładowo system awansu zawodowego nauczycieli i sposób kształcenia kadr pedagogicznych ocenili niezbyt wysoko (zauważając przy tym, że podobne zjawiska obserwowane są w Kirgizji). Bardzo ciekawe krytyczne uwagi wyniknęły z dwóch spotkań z redaktorami ministerialnych i komercyjnych podręczników, po których porównano obydwa modele tworzenia i dystrybucji podręczników, wskazując na ich różne wady. Możliwość spojrzenia na nasz system edukacyjny z zewnątrz, oczyma gości z Kirgizji, była dla nas cenną okazją do zwerbalizowania ocen i porównania opinii z osobami patrzącymi na problem w sposób o wiele bardziej obiektywny.

Wnioskiem z wizyty są także dalsze plany współpracy pomiędzy edukacyjna społecznością Kirgizji a fundacją Nowoczesna Polska i innymi instytucjami. Plany te będą weryfikowane w miarę pojawiających się możliwości finansowania działań.