W matni Urke Nachalnika to druga część jego „trylogii złodziejskiej” Ludzie nocy, obejmującej powieści sensacyjne: Rozpruwacze, W matni, Gdyby nie kobiety. Pierwsza jej część, Rozpruwacze, od niedawna dostępna jest na Wolnych Lekturach. A od dziś czytelnicy biblioteki mogą sięgnąć po część drugą — W matni.

Wołkow i Żarski mają na oku Anielę. Chcą trafić jej śladem na trop „Klawego Janka”, sławnego w stolicy i za granicą kasiarza, który niedawno uciekł z więzienia, a jest oskarżony o zabójstwo policjanta. Obaj śledczy mają jednak pewne słabości… Żarski do Anieli, którą chciałby wyrwać ze świata przestępczego, a Wołkow — do pieniędzy. Tajemne sprawki Wołkowa zwiążą go ściśle z warszawskim środowiskiem przestępczym i każą mu prowadzić podwójną grę.

W części pierwszej trylogii czytelnicy mieli okazję poznać Klawego Janka i skomplikowane dzieje jego relacji z Anielą, której ojciec, Stasiek Lipa, sam będąc złodziejem — za wszelką cenę nie chce dopuścić, by jego córka, starannie wychowana z dala od spraw przestępczego półświatka, związała się z mężczyzną jego profesji.

Aniela pragnie swą miłością wybawić ukochanego, stawia mu warunek: albo ona albo złodziejskie rzemiosło. Jednakże Klawy Janek ma pewne zobowiązania: na jego drodze stanął demoniczny, pozbawiony sentymentów Krygier. Ostatni wielki skok — i Janek będzie wolny. Uwolnić się od przeszłości nie jest jednak łatwo. Ponadto w życiu Klawego pojawia się zmysłowa Ada, próbując oderwać Janka od niewinnej Anieli.

Powieść Nachalnika wprowadza nas w świat warszawskich melin, ludzi posiadających znaczące pseudonimy zamiast nazwisk, świat przestępców, konfidentów i policji, której funkcjonariusze bywają skłonni wykorzystywać swą władzę i dopuszczać się czynów nie mniej karygodnych niż postępki ściganych przez nich złoczyńców. Cztery ściany ponurej celi Urzędu Śledczego bywają jedynymi świadkami tych ponurych zbrodni… świadkami, którzy jednak potrafią przemówić.

Popularność powieści Urke Nachalnika (Icka Borucha Farbarowicza) w dwudziestoleciu międzywojennym była spowodowana nie tylko tematyką kryminalno-romansową, zawsze atrakcyjną dla czytelników. Dodatkowy atut stanowiło wykorzystanie gwary przestępczej (można na przykładach dowiedzieć się, czym jest dintojra i do czego służy włos angielski) oraz fakt, że autor opierał się na własnym doświadczeniu. Pamiętnik pisarza-złodzieja wydał pod tytułem Życiorys własny przestępcy (wyd. 1933), zaś w trylogii o „ludziach nocy” stworzył fabularny obraz środowiska przestępczego na ziemiach polskich u progu wybuchu I wojny światowej.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Weronika Nożyńska, Aleksandra Sekuła, Paulina Żydek.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.