Dziwne losy Jane Eyre (tytuł ang.: Jane Eyre: An Autobiography) to wydana w 1847 roku pod pseudonimem Currer Bell powieść angielskiej pisarki, Charlotte Brontë. Książka, która okazała się wielkim sukcesem literackim i zdobyła ogromną publiczność, do dziś cieszy się popularnością na całym świecie. Dziwne losy Jane Eyre od dziś dostępne są na Wolnych Lekturach.
W mglisty wieczór, angielskimi drogami pokrytymi błotem, Jane Eyre przybywa do Thornfield Hall. Ma osiemnaście lat i nie wie, że jej życie znalazło się właśnie w punkcie zwrotnym. Sierota, wychowywana przez nienawidzącą jej ciotkę, została wysłana do szkoły z internatem, gdzie pozostała osiem lat — najpierw jako uczennica, a potem nauczycielka. Jej silny i niezależny charakter, który zapewnił jej reputację zbuntowanej dziewczynki, odpowiadając na wezwanie świata, skłonił ją do opuszczenia opresyjnych murów Lowood w poszukiwaniu posady guwernantki w prywatnym domu. W Thornfield Hall Jane zaopiekuje się małą Adelą, protegowaną pana Rochestera, mężczyzny po czterdziestce, o surowych rysach i niekonwencjonalnym sposobie bycia. Dla Jane nowy dom stanie się prawdziwą szkołą życia. Doświadczy tu niezależności i spokoju, którymi nigdy wcześniej się nie cieszyła. Lecz przede wszystkim pozna miłość pana Rochestera — wszechogarniającą, zmysłową i nieuchronną miłość od pierwszego wejrzenia.
Historia napisana została w formie autobiograficznej, a jej główna bohaterka, tytułowa Jane Eyre, zwraca się bezpośrednio do czytelnika. Powieść zawiera pogłębioną analizę ewolucji bohaterów — zarówno z moralnego, jak i emocjonalnego punktu widzenia. Autorka wnikliwie portretuje „świat kultury” (doskonała wiwisekcja rozmaitych aspektów funkcjonowania społeczeństwa brytyjskiego i życia epoki) i „świat natury” (dopracowane stylistycznie opisy przyrody). Dziwne losy Jane Eyre opowiadają historię edukacji sentymentalnej młodej, angielskiej guwernantki, sieroty skromnego pochodzenia, która poszukuje miłości, dążąc jednocześnie do niezależności — ale powieść ta przynosi znacznie więcej…
Fabuła książki obejmuje trzy zasadnicze okresy: dzieciństwo Jane, spędzone z ciotką i kuzynami, którzy jej nie kochają, a później w ponurej Lowood School, gdzie zostaje nauczycielką; pracę w charakterze guwernantki małej dziewczynki w Thornfield Hall oraz stopniowe narodziny i pogłębianie się uczucia, które zwiąże ją z panem Rochesterem, w atmosferze oczekiwania, tajemnicy i tragedii; etap samostanowienia Jane, które prowadzi ją do nowej wiedzy i doświadczeń, a ostatecznie do wyboru życiowej drogi. Jane Eyre jest obdarzona żywą inteligencją, pomagającą jej poruszać się w konformistycznym i bezwzględnym społeczeństwie, w którym zresztą żyła sama Charlotte Brontë — powieść jest w istocie dziełem częściowo autobiograficznym. Moralna prawość Jane nie pozwala jej na kompromisy etyczne i dziewczyna zmuszona jest zrezygnować z miłości. Mimo tego dramatu, po krótkim okresie trudów, Jane bierze życie z powrotem w swoje ręce, podążając za swoimi przekonaniami i nie dając się sprowadzić na manowce. Czy rygor moralny, poświęcenie i pokora doprowadzą ją w końcu do upragnionego szczęścia?
Tytułowa bohaterka, osierocona w wieku trzech miesięcy, stara się wymazać smutne wspomnienia całkowicie pozbawionego uczuć dzieciństwa. Doświadczenia życiowe nauczyły ją, że pieniądze szczęścia nie dają, a jedyne, czego naprawdę pragnie, to kochająca rodzina. Jane ma naturę pełną pasji i odważny charakter, przepojony wartościami wolności i niezależności, ale ma też zdrowe moralnie sumienie i silną, chrześcijańską determinację. Połączenie wszystkich tych cech doprowadzi do dramatycznego konfliktu wewnętrznego, jaki zrodzi się w sercu i myślach bohaterki. Czy uda jej się go rozwiązać? Jane Eyre to uderzająco współczesna, bliska nam kobieta o niezwykle otwartym umyśle, wyprzedzająca zdecydowanie swoją epokę, obdarzona niezłomną wolą, niezniszczalnym organizmem i niezaprzeczalnym wdziękiem —- mimo skromnej postury i niedoskonałości urody, jaką obdarowała ją natura. Zarazem jednak to osoba delikatna, wrażliwa, refleksyjna. Młoda, niedoświadczona dziewczyna żyjąca w dziewiętnastowiecznej, patriarchalnej Anglii, skłonna zadawać sobie i światu trudne, niewygodne pytania i z uporem poszukiwać na nie odpowiedzi.
Historia Jane Eyre doczekała się licznych adaptacji filmowych, a także wielu tłumaczeń na różne języki. Bazą naszej publikacji jest polski przekład powieści autorstwa Teresy Świderskiej z 1930 roku.
William Makepeace Thackeray, wybitny pisarz współczesny Charlotte Brontë, tak mówił o niej samej i o Dziwnych losach Jane Eyre: „Nie potrafię zgadnąć, kim jest autor — jeśli kobietą, to zna język lepiej niż większość dam albo też posiada klasyczne wykształcenie. To świetna książka, mężczyzna i kobieta kapitalni, styl bardzo bogaty i, powiedziałbym, rzetelny (…). Niektóre sceny miłosne doprowadziły mnie do łez. (…) Bardzo jestem przejęty Jane Eyre i bardzo nią ukontentowany. (…) Proszę przekazać autorowi słowa mojego szacunku i wdzięczności, jego książka to pierwsza angielska powieść (…), jaką udało mi się od dłuższego czasu przeczytać”.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Danuta Pustówka, Elżbieta Sekuła.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Partner projektu
